مقدمه:

اشخاص دارای معلولیت بزرگترین اقلیت های انسانی جهان را تشکیل میدهند که راپور جهانی بیشتر از یک بیلیون انسان که تقریباً 15 فیصد کل جمعیت بشری را تشکیل میدهد با یک نوع از معلولیت زنده گی مینماید که تقریبا(200) میلون آن مشکلات قابل ملاحظه را در حیات روز مره شان تجربه می کنند و فامیلهایشان از آنها مراقبت مینماید که این طبقه آسیب پذیرترین اشخاص و خانواده ها را در جهان تشکیل میدهند. درافغانستان بنابر عوامل متعدد از دیر زمان تعدادی اشخاص جامعه مردان، زنان و اطفال معلول گردیده که در سه دهه جنگ گذشته به تعداد معلولین افزود گردیده که سروی ملی معلولین موسسه هندیکپ (ADSA) 27 فیصد مجموع نفوس بالاتر از 80,000 هشتادهزار تن را نشان میدهد که این رقم %7 فیصد معلولین  ماین بوده به تعداد %30 فیصد ازین اشخاص برایشان خدمات لازم اجتماعی صورت گرفته که این خدمات صرف احیاء مجدد یک عضو مصنوعی به افراد معلول که زیاتر در شهر های بزرگ  ولایات زنده گی میکنند صورت گرفته است.

کار تحصیل،صحت، توان بخشی و سایر نیازمندی های آنان مشکلی بوده که همیش وجود داشت که به نسبت نبود مراکز خدماتی اشخاص دارای معلولیت با آن روبرو است، دید منفی و تبعیض در جامعه و فامیلها، موانع، محدودیت های فزیکی، محیطی و ساختاری در جامعه منجر به عدم دسترسی به کار دسترسی به خدمات در نهایت به حقوق مدنی و بشری و شهروندی شان افزایش میابد.عدم موجودیت یک پالیسی جامع در زنده گی معلولین، عدم آگاهی جامعه و همچنان معلولین را در هر زمان و شرایط با موانع و محدودیت های بی حد در جامعه روبرو نموده و مانع مشارکت همه جانبه آنان در عرصه های گوناگون حیات روزمره گردیده است.

اشخاص دارای معلولیت باید به صورت کامل از ایفای نقش خویش در جامعه برخوردار شده و به منافع اساسی مثل سایر شهروندان دسترسی داشته باشد.

تمرکز روی معلولیت و عدم معلولیت اشخاص یک امر مهم است، دراغلب موارد تصویری اشخاص دارای معلولیت از سنت های نادرستی شکل گرفته است که آمیخته با تبعیض بوده و آنان را لکه ننگی برای شان می شمارند.

این تفکرات غلط موانع بزرگ را فرا روی آنان خلق نموده و باعث می شود تا اشخاص دارای معلولیت از توسعه و دسترسی برابر به امکانات بازمانده و نتوانند  در فرآیند توسعه شامل شوند.نکته مهم اینست که معلولیت جزء جدا ناپذیر از وضعیت انسانیست.

معرفی مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO):

موسسه تعليمي و انكشاف ظرفيتهاي نور NECDO يك نهاد غير انتفاعي غير دولتي و غير سياسي مي باشد كه در سال ۲۰۰۱ ميلادي توسط تعدادي از خواهران رضا كار افغان كه در راس آنان خانم جميله افغاني قرار داشت تاسيس گرديد. اين در حالي بود كه كشور عزيز ما افغانستان با حالات دشوار تاريخي پنجه نرم ميكرد،اواره گي مردم ما به پاكستان و ايران ، نظام حاكم آنوقت محروميت زنان را از تعليم و تربيه ، مشاركت اجتماعي ،سياسي و اقتصادي بيشتر نموده بود ، به اين علت موسسه تعليمي و انكشاف ظرفيتهاي نور پلانهاي عملي را غرض فراهم ساختن زمينه فراگيری علم و ظرفيت سازي زنان ، اطفال و جوانان ترتيب و تطبيق نمود، كه اكثريت اين برنامه ها در كمپهاي مهاجرين در پاكستان عملي گرديد و نتايج خوبي در پي داشت كه منجمله تعداد زيادي از خواهران سواد آموختند وكسانيكه با سواد بودند در رشته هاي كمپيوتر ،تربيه معلم و حرفه هاي دستي تعليمات جديد آموختند.

بعد از تحولات سياسی در كشور به همكاري جامعه بين المللي موسسه تعليمي و انكشاف ظرفيتهاي نور فعاليتهاي خويش را از پشاور – پاكستان به افغانستان انتقال داد و در آن وقت با وزارت پلان جمهوري اسلامي افغانستان راجستر گرديد و رسما فعاليتهاي تعليمي و ظرفيت سازي خويش را در سه ولايت ،كابل غزني و ننگرهار آغاز نمود ،البته موثريت فعاليتها سبب شد تا فعاليتها علمي ، ظرفيت سازي ،حمايت و شبكه سازي ،حقوق بشر،اسلام و جندر ،ايجاد كتابخانه ها و تعليمات صلح به پانزده ولايات ديگر كشور گسترش يابد.

هدف مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO):

حصول رضاي پروردگار از طريق پخش و نشر روشني علم وسوق نمودن مردم به سوي يك جامعهء مبتني به عدالت و برابری.

مقاصد مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO):

*بلند بردن سطح آگاهي مردم براي آبادي كشور و محو هر نوع تبعيض و بي عدالتي.

*توانمند سازي زنا ن افغان ، اطفال و جوانان از طريق برنامه هاي حرفوي ،ظرفيت سازي ،تربيوي و خود كفايي .

*تشويق مردم با هنر و مهارت تا اندوخته ها و تجارب خويش را با افغانها ي ديگر شريك نمايند

*توانمند سازي استعداد هاي رهبري زنان و جوانان از طريق حمايت و شبكه سازي ، تحقيق و پ‍ژوهش براي محو خشونتها

*ترويج فرهنگ كتابخانواني بالخصوص بين زنان از طريق ايجاد و تاسيس كتابخانه ها .

*تدوير سيمينار ها ، وركشاپها و كنفرانسها ي علمي و موضوعي غرض رشد ظرفيت زنان ،جوانان ،رهبران محلي ،ايمه مساجد و شوراهاي محلي در مركز و ولايات

هدف و مقاصد سروی:

این تحقیقکه از جانب مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO) صورت گرفته به منظور ارزیابی وضعیت اشخاص دارایی معلولیت در ادارت دولتی بیرون رفت در قسمت معضلات پیشنهادات آنها که ذیلا به خاطر بهبود وضع اشخاص دارای معلولیت اهداف ذیل را دربر میگردد.

–          ارزیابی وضعیت اشخاص دارای معلولیت در ادارات دولتی به منظور بازرسی و حمایت آنها.

–          کاهش تبعیض منفی در حالات مختلف اشخاص دارای معلولیت و کاهش مشکلات

–          روشن ساختن مشکلات اشخاص دارای معلولیت در ادرات دولتی .

–          هماهنگی با ادارات ذیربط جهت کاهش مشکلات اشخاص دارای معلولیت .

–          جمع آوری معلومات در رابطه به زنده گی کاری اشخاص دارای معلولیت.

–          آگاهی دهی در رابطه تطبیق قانون اشخاص دارای معلولیت به عامه مردم.

–          مشوره دهی و رهنمایی و حمایت در راستای کاری و تطبیق ستراتیژی کاری اشخاص دارای معلولیت.

–          نشر و توزیع معلومات راجع به قانون معلولین و کاهش معضلات در ادارات دولتی.

–          تنظیم پروگرام ها ارتقای ظرفیت نزد اشخاص دارای معلولیت.

 

مدت زمان  سروی :

مراحل این تحقیق از 10 جدی سال 1394 مطابق اول جنوری  سال 2016 شروع گردید و بتاریخ 30 دلو1394 ادامه یافت مطابق به 29 فبروری سال ادامه یافت.       

 

میتود تطبیق و تحقیق:

جمع آوری ارقام: سروی بشکل موفقانه ازجانب کارمندان مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO) برای حمایه و حقوق بشر صورت گرفت که این بجز از سکتکی حد اقل که وزارت محترم امورزنان طی یک مکتوب عدم موجودیت معلولین را در اداره خویش اعلام کرد و وزارت محترم صحت عامه از همکاری درین راستا إبا ورزیدند ، باید متذکر گردید که این سروی در وزارت خانه ها و واحد های دومی وزارت ها آغاز و ختم گردید که تعداد(250) از شهروندان که در ادارات موجود بود با تفکیک جنسیت و وضع اجتماعی که شامل (39) زن (211) مرد بود.

در روند تحقیق با بعضی ازچالش ها نیز همرا بود که اعضای تحقیق سروی با ان موفقانه مجادله کردند بطور مثال :

یکتعداد اشخاص دارای معلولیت آنقدر بی اعتماد بالای وعده ها وعید ها بودندکه تحقیق سروی انجمن مایان را نیز در بی اعتباری قرار داده مصاحبه حاضر نمیگردیدند که مصاحبه کننده گان این  سروی جانب را به دلایل منطقی توانستند که موفقانه برنامه سروی خویش را به پیش ببرند و به اهدافی که سروی را آغاز نمودند مصاحبه و سوالا  جواب دادند و فورم ترتیب شد، مکمل به اداره مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO)  سپاریده شد.

چرا و چطور مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO) سروی را به راه انداخت:

برای انجام سروی مؤثر که بتواند افراد معلولیت در دوایر دولتی را شناسایی و چالش های که این عده افراد با آن روبرو اند دریافت نماید، تیم تخنیکی و مسلکی این انجمن فورم پرسشنامۀ را طبق معیارات سروی های سریع و موجز ترتیب نمود سپس تعداد از سرویران را در مورد آموزش داده و به اساس یک مکتوب رسمی از وزارت امور زنان دولت جمهوری اسلامی افغانستان سروی را در دوایر دولتی آغاز نمود که مشتمل به وزارتخانه های (وزارت عدلیه، وزارت زراعت، وزارت فواید عامه، وزارت اطلاعات و فرهنگ،  وزارت صحت عامه، وزارت مالیه، وزارت سرحدات، وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت امور زنان، وزارت معدن، وزارت دفاع، وزارت معارف، وزارت مخابرات  و تکنالوژی معلوماتی، وزارت داخله) و ریاست های (ولسی جرگه، ریاست ناحیه هشتم شاروالی، ریاست کارتوگرافی، ریاست المپیک، ریاست اداری ستره محکمه، ریاست معلولین، ریاست جیولوجی، ریاست پولیس نظم عامه و شورای اجتماعی معلولین، ورثه شهدا و عدالت خوا) است.

مؤسسه تعلیمی و انکشاف ظرفیتهای نور (NECDO)  برا ی حمایه و حقوق بشر به اساس اهداف اساسنامه تحقیقی را در رابطه معلولین در ادارات دولتی انجام داده، به خاطر رسیدن به اهداف این برنامه تحقیق  و سروی موجودیت معلولین درادارات دولتی طی یک فورم در یافت کار مندان معلول در ادرات دولتی سروی را آغاز نمودیم فورم سروی مطابق به تاریخ با تعین نهاد مربوطه معرفت و آدرس، تعین جنسیت، حالت مدنی، علت معلولیت، درجه معلولیت، وظیفه و  شغل، سال  معلولیت، نوعیت معلولیت، مشکلات عمده معلول در نهاد مربوطه اش همچنان پیشنهادات عمده معلول صورت گرفت.

در مدت زمان یکماه سروی در وزارت خانه ها و دیگر نهاد های  دولتی شهر کابل صورت گرفت به تعداد تقریباً (250) تن سروی گردیده که از آن جمله تعداد(39) زن و تعداد(211) مرد ر ا تشکیل میدهد که به شکل انفرادی در رابطه به سوالات فورم جوابات ارایه فرمودند.

سوالات پرسشنامه:

سوالات این پرسشنامه به سه بخش تقسیم بندی شده است بخش اول تاریخ مصاحبه، اسم نهاد و تعداد مجموعی معلولین، اسم مصاحبه شونده و اسم مصاحبه کنند و شماره تماس و ایمیل مصاحبه شونده درج می باشد، در بخش دوم معلومات درباره جنسیت مصاحبه شونده، حالت مدنی، سن مصاحبه شونده، نوعیت معلولیت، سال معلولیت، فیصدی معلولیت و وظیفه معلول درج شده است و در بخش سوم مشکلات عمده معلول در نهادش و پیشنهادهای عمده معلول درج گردیده است.

دریافت های سروی:  

چون اشخاص دارای معلولیت بزرگترین اقلیت های انسانی در جهان را تشکیل میدهد در افغانستان نیز از دیر زمان تعداد از زنان مردان اطفال معلول گردیده که سروی دهه اخیر جنگ معلولین افزوده گردیده گزارش تحقیقی که در سال 2016 ازآغاز ماه جنوری الی ختم فبروری ادامه داشت.

یکی از بزرگترین  چالش ها در سر راه معلولین تبعیض منفی است.

که دراغلب موارد تصویری اشخاص دارای معلولیت از سنت های نادرست شکل گرفته اقوام با تبعیض بوده که معلو لین لکه ننگ می شمارند این افکار نادرست موانع بزرگ را برای معلولین خاق نموده است که باعث میشود تا اشخاص دارای معلولیت از توسعه و دسترسی باز ماند تا نتوانند شامل فرایند توسعه  شوند.

گزارش چنین نشان میدهد که 83 فیصد معلولین پاسخ گفته اند که از حوادث جنگی معلول کردیده اند.

مدعیان قدرت جهانی به مسولیت و نقش قدرت های نظامی شان عمل نمیکنند. آنان به تولید و انباشتن انواع ماین اعم از ماین ضد انسان و ضد تانک غیره مبادرت مینایند بخاطریکه  تولید وتجارت ماین و اسلحه های جنگی در جهان سالانه بالغ بر حد اقل (3) میلیارد دالر را به حیث کارخانه جات اسلحه کشور های تولید کننده سرازیر مینمایند. زیرا تا زمانیکه عناصر جنگجو وجود داشته باشد. ماین و د   یگر تعلیمات را جزءابزار فشار خویشتن به شمار بیاورند جنگ قرین نقاط مختلف ازمحیط زنده گی ساکنان این خاک خواهد بود مبارزه با جنگ یک آرمان همگانی در سراسر دنیا تبدیل نشده جوامع عقب مانده مثل افغانستانتا هنوز هم درگیر جنگ و استعمال اسلحه جات مختلف جنگی در جنگ اعلام ناشده قرار دارد و ادامه دارد.

%6 پاسخ دهنده گان حوادث ترافیکی را عامل معلولیت می پندارند، که سیاستگذاران  این موضوع را خیلی جدی و به چشم بینا بنگارندکه در یک  مملکت عقب مانده که سرمایه بیت المال به نفع جیب یکتعداد قدرتمندان کار میکنند و به وجود سرازیر شدن ملیارد ها دالر تا هنوز شهر ها مطابق به معیار های ترافیکی رفت آمد ترانسپورتی عیار نگردیده روزانه ده ها مردم بیچاره افغانستان قربانی حوادث ترافیکی میکردند.

%11 معلولین از حوادث طبیعی (مادرذاتی، افتیدن از بام، مریضی های گوناگون)  معلول گردیده اند. با توجه به عوامل این بیماری ها خطرناک مشاهده میشود که بستر مناسب تولید رشد

و گسترش در میان شهروندان مهیا نبوده و همین امر نیز باعث شده است تا آمار این بیماری رشد فزاینده را بپیماید . تامین احتیاجات اولیه زنده گی، سکونت های مشخصی، ثابت و دارای امکانات لازم ، داشتن مشکلات اقتصادی ، جلوگیری از خشونت های جامعه و خانواده گی، از بین بردن رسوم و عنعنات ناپسند و خرافاتی که  به روح روان شان تاثیر ناگوار دارد. غدایی نا کافی، شغل مناسب و سالم، تفریح و آزادی های لازم را از لازمه عدم ابتلا به مشکلات روانی جز از نیاز مندی های جلو گیری ازین  مشکل میدانند. که سیاست گذاران این موضوع را خیلی جدی بگیرند.بالا بردن آگاهی عامه و توجه در بین مردم بسیار ضروری و مهم است.

%99  معلولین پیشنهاد مینمایند که بنیه مالی شان تقویت گردد. معاش خوب و زمینه ایجاد فضای مناسب که از هر نگاه داشته باشند.شمولیت اشخاص دارای معلولیت و توانمند سازی انان در راستای دسترسی به اهداف توسعه پایدار از اهمیت خاص بر خوردار است. اشخاص دارای معلولیت باید به صورت کامل از ایفای نقش خویشتن در جامعه برخوردار باشد، و به منابع اساسی مانند سایر شهروندان دسترسی داشته باشد.

%4 ازمعلولین از نداشتن تشناب های نامناسب حال معلولین شکایت میکنند. در افغانستان آگاه سازی در جامعه و خانواده های اشخاص دارای معلولیت از حقوق و موضوعات اساسی معلولیت عیار سازی محلات دولتی و غیر دولتی با مکاتب و عام مراکز آموزشی هماهنگی و همکاری بین نهاد های مختلف اجتماعی داد خواهی از حقوق سیاسی مدنی و بشری اشخاص دارای معلولیت در راستای زندگی کاری و خانواده گی مورد توجه قرار گیرد و پیگیری گردد.

–          به بیش از 20 فیصد معلولیت در مقرری ها در ادارات دولتی و غیر دولتی شکایت مینماید. موضوع استخدام اشخاص دارای معلولیت در ماده(22) مورد  توجه قرار داده و تمام ار گان های دولتی را مکلف می سازند تاسهمیه سه در صد را به اشخاص دارای معلولیت اختصاص دهند. اما این سهمیه نه تنها در تمامی ارگان ها به این موضوع کم بها داده شده. حتی درارگان های مرتیط با معلولیت نیز عملی نشده جالب اینکه در بسیاری از موارد ارزیابی صحی از معلولیت ها به شکل غیر قانونی و بدون ارتباط به وظایف مشخص در عرصه شغلی در روند استخدام اشخاص دارای معلولیت اعمال میگردد خدمات ناکافی برای اشخاص دارای معلولیت به اوج نامهربانی جامعه مارا در خصوص اشخاص دارای معلولیت نشان میدهد که فکتور یاد شده این سروی عدم مسولیت پذیری نبوده بلکه امکانات کافی با آگاهی های گسترده از عوامل معلولیت راه های درمان و جلوگیری و همچنان چگونکی برخورد باین پدیده به نمایش می گذارد که قابل توجه سیاستگذاران حکومتی باید باشد.

%2 معلولین از نداشتن ولچر مشکل داشتند، مفید بودن هر کاری در یک جامعه ازین جهت است که آن شغل را برای رشد و توسعه فراهم نماید ولی امروز در بسیاری از ادارات در کناربسیاری معضلات کمبود یکی اعضای بدن یک معلول را عیب به یاد فراموشی بسپارند و در راستای خدمت هموطن اش سر باز میزند مشکل یک انسان با فکر مکمل و اندیشه را که با داشتن یک ویلچر کمبودش را مکمل بسازد افکار و فهمش را هم مانند کمبود یک عضو بدنش را با کمبود ضرب مینماید.

%3 فیصد از معلولین از پذیرش شان در پوهنتون ها و تخفیف در پوهنتونها پذیرفته میشود با وجودیکه در ادارات معارف و وزارت تحصیلات عالی تخفیف و آماده ساختن شرایط آموزش را برای معلولین مکلف اند تا در تخفیف به اشخاص دارای معلولیت مراعات نماید.در بسیاری مراکز آموزشی از تخفیف اشخاص دارای معلولیت سرباز میزنند و هیچ مرجع قانونی جهت اجرای این ماده از قانون نیز پاسخگو نیست و به قانون اشخاص دارای معلولیت ارزش لازم به آن داده نشده.

–          %14 از معلولین ضرورت به تداوی دارند در  قسمت مشکل شان شکایت مینمایند با وجووداینکه تداوی خدمات صحی از سوی وزارت صحت عامه اشاره دارد و اعزام آنان را به خارج از کشور جهت درمان نیز مورد تاکید قرارداده است در ماده 23 بار دیگر باز توانایی اشخاص دارای معلولیت مورد تاکید قرار گرفته و این فقره را شامل نهاد های چون کمیته ملی المپیک، شاروالی ها، نهاد های انکشاف شهری،والی ها نیز ساخته افغانستان و حتی پایتخت کشور به لحاظ داشتن مراکز آموزش فنی و حرفه ای و خدمات صحی برای اشخاص دارای  معلولیت فاقد استندرد های لازم و معیار های کافی است که همین نقیسه نیز باعث شده است تا بسیاری از معلولیت های قابل درمان با آنانیکه ظرفیت بازتوانی را دارد به حالت معلولیت باقی بماند.

–          %7 معلولین ازنداشتن مسکن شکایت میکردنداشخاص دارای معلولیت نیز موضوع مطابق قانون وضع شده که شاروالی ها رابه %50 تخفیف حین فروش نمرات رهایشی و وزارت انکشافی شهری و سایر ادارات مرتبط را نیز به رعایت %20 تخفیف ملزم می کند که باوجود این هنوز هم اشخاص دارای معلولیت زیاد هستند که بدون داشتن سرپناه ازین ناحیه به شدت رنج برده و دچار محرومیت ها مستمری هستند، عدم آگاهی ادارات مرتبط نیز سبب ازدیاد این معضله میگردد که مطابق قانون وضع شده به اشخاص دارای معلولیت وزارت محترم فرهنگ و دیگر ارگانهای ذیربط به منظور بلند بردن سطح آگاهی مردم از معلولیت و حقوق معلولین تدابیر لازم اتخاذ نمایند و به تمام تلویزون ها و رسانه های گروهی و جمعی برنامه های لازم را ازین مسله در دستور کار نشراتی خویش تدابیر اتخاذ و اعمال گردد، تا به عملی ساختن مواد و مفاد این قانون توجه لازم نموده و مسولیت ملی و انسانی خویش را درین خصوص ادا نمایند.

–          %5 از معلولین از نداشتن کارت معلولین شاکی بودند، مسلم است که توانمند سازی نیز بیان مفهوم دسترسی دارای حوزهً گسترده و میدان وسیع اجرای است که نمی توان به صورت محدود وآموزش های مشخص به اشخاص دارای معلولیت اکتفا کرد این امر زمانی بستر عملی خودرا باز میابد و شامل سازی به انها صدق خواهد کرد که توانمند سازی در راستا احیا و بازسازی تمام قابلیت های اشخاص دارای معلولیت عملی نشده و زمینه و فرصت بازتوانی ا ین اشخا ص با استفاده از ابزار هند کیپ گردد، شناخت اشخاص دارای معلولیت با داشتن کارت معلولیت خود گویا کار بهتر و مسولانه مراجع ذیربط را گوا است ولی این معضله است نزد یکتعداد معلولین که تا هنوز دسترسی به کارت شمولیت از مراجع مسول معلولین میباشد.

 

پیشنهادات معلولین:

1-     دولت باید کسانی را که مادر زاد معلول هستند نیز شامل امتیازات معلولین نمایند.

2-     در ادارات دولتی تشناب ها مطابق به خواست معلولین آماده گردد.

3-     پوهنتون های خصوصی باید در قسم اخذ فیس از معلولین مراعات نمایند.

4-     باید برنامه های آموزشی فرهنگ سازی و اخلاقی برای محو و از بین بردن توهین و بی حرمتی علیه معلولین برگزار گردد.

5-     ازدیاد معاش معلولین در ادارات دولتی بخاطر تکافوی فامیل شان گردد.

6-     در قسمت استخدام اولویت داشته باشند.

7-     بعضی معلولین قابل تداوی میباشند باید دولت در راستای تداوی آنها اقدام نمایند.

8-     برای معلولین دستگاه های کاری تهیه گردد تا خودشان بتوانند تکافوی فامیل خویش را فراهم نمایند.

9-     برای معلولینی که نیاز به ولچیز دارند باید دولت در زمینه باید همراه شان همکاری نمایند.

10-  در قسمت سرپناه دولت همراه معلولین همکاری نمایند.